مام‌های ضدتعریق با هدف کاهش میزان تعریق مصرف‌کنندگان ساخته شده‌اند. این محصولات ترکیباتی دارند که می‌تواند مجراهای منتهی به غدد عرقی موجود در پوست را ببندد. نمک‌های آلومینیوم از مهم‌ترین ترکیبات به‌کار رفته در ضدتعریق‌ها هستند که کار اصلی محصول یعنی کاهش تعریق را بر عهده دارند.

افزون بر اینکه بعضی مصرف‌کنندگان به‌دنبال محصولات کاملا گیاهی هستند؛ بعضی دیگر با توجه به نتایج شمار اندکی از پژوهش‌ها درباره اثرات استفاده از آلومینیوم بر سلامتی، ترجیح می‌دهند از محصولات بدون آلومینیوم استفاده کنند.

با اینکه میزان و شیوه کارکرد آلومینیوم به‌کار رفته در فرمولاسیون مام‌ها و ضدتعریق‌ها، برای سلامتی انسان خطری ندارد؛ گروهی از سازندگان محصولات مراقبت پوست به این دغدغه مصرف‌کنندگان بهای بسیاری می‌دهند.

این شرکت‌ها برخی ترکیبات طبیعی را جایگزین نمک‌های آلومینیوم موجود در مام‌های معمولی و رایج کرده‌اند. پس در جواب این سوال که مام بدون آلومینیوم چیست؟ می‌توانیم بگوییم که مام و دئودورانت‌هایی هستند که در ترکیبات خود از نمک‌های آلومینیومی استفاده نمی‌کنند. در ادامه این مقاله از سایت آمبرلا با این محصولات و داستان پرفرازونشیب آلومینیوم موجود در محصولات ضدتعریق بیشتر آشنا خواهیم شد.

ردپای تاریخی آلومینیوم در ضدتعریق‌ها

ضدتعریق‌های اولیه نخست برای بیماران و سپس برای پزشکان فرموله شدند. از زمان ساخت نخستین ضدتعریق‌ها در اوایل قرن بیستم میلادی، ترکیبات آلومینیوم‌دار جزء جدانشدنی این محصولات بوده‌اند. یکی از این محصولات ضدعرق، طی پژوهش‌های بالینی و در نتیجه تلاش متخصصان برای کشف دارویی موضعی با هدف کاهش هیپرهیدروزیس (اختلال تعریق بیش از حد) ساخته شد. این دارو حاوی آلومینیوم بود. نخستین ضدتعریق تجاری نیز که در سال 1903 و توسط شرکت Everdry عرضه شد، چیزی نبود جز یک ترکیب الکلی-آبی کلرید آلومینیوم.

جالب است بدانید با تلاش‌های یک دختر دبیرستانی به نام ادنا مورفی، ضدتعریق‌ ‌تنها ظرف یک سال آمریکا را درنوردید و تا کوبا و انگلستان پیش رفت. ادنا در سال 1912 ضدتعریق را از پدرش آبراهام دی مورفی گرفت و پس از آزمایش روی پوست زیر بغل خود، آن را به مردم آمریکا معرفی کرد. فکر می‌کنید عامل ضدعرق موجود در مایعی که دکتر مورفی برای جلوگیری از تعریق دستان جراحان هنگام جراحی ساخته بود، چه بود؟ بله، آلومینیوم!

حتی پس از آن و تا امروز نیز در بسیاری از محصولات ضدعرق، درصدهای کمی از نمک‌های آلومینیوم و به‌طور ویژه آلومینیوم کلروهیدرات به‌کار برده می‌شود.

مشکل مصرف‌کنندگان مام با آلومینیوم چه بود؟

ضدتعریق دکتر مورفی که ادنا آن را Odorono نامیده بود و با همین نام نیز می‌فروخت، قدرت تاثیر و ماندگاری بالایی داشت و می‌توانست تعریق را تا سه روز متوقف کند. اما مشکل این بود که این محصول به‌شکل سوسپانسیون اسیدی ارائه می‌شد. یعنی آلومینیوم کلرید موجود در آن برای تاثیرگذاری باید در اسید معلق می‌شد. اسیدی که به دلیل وجود آلومینیوم در محصول نمی‌شد آن را حذف کرد، پوست حساس زیر بغل را تحریک می‌کرد. و در برخی مصرف‌کنندگان باعث سوزش و التهاب زیر بغل شده بود.

ولی این همه ماجرا نبود و مشکل دیگری نیز وجود داشت. این اسید لباس‌ها را زرد می‌کرد. با اینکه چند دهه بعد شیمیدان‌ها فرمولاسیونی ارائه کردند که به سوسپانسیون اسیدی نیاز نداشت، التهاب و لکه‌ها از ذهن مردم پاک نشد.

حالا دیگر این خاطرات ناخوشایند به باور نادرست افراد درباره زیان‌بار بودن جلوگیری از تعریق اضافه شده بود. اما این هم پایان داستان نبود. بعدها و حتی پس از آنکه ادنا شرکت خود را فروخته بود و شرکت‌های دیگری آغاز به کار کرده بودند، برخی پژوهشگران درباره خطرات آلومینیوم برای سلامتی انسان هشدار دادند. به این ترتیب بدبینی به ضدتعریق و ماده فعال آن ابعاد گسترده‌تری به خود گرفت.

مام‌های بدون آلومینیوم و تفاوت آنها با ضدتعریق‌ها

بسیاری از مردم، دئودورانت‌های بدون آلومینیوم را جایگزین ضدتعریق‌های دارای ترکیبات آلومینیومی می‌کنند. بله، دئودورانت بدون آلومینیوم. در واقع مام‌های بدون آلومینیوم خاصیت ضدعرقی ندارند و برای خنثی کردن بوی عرق از آن‌ها استفاده می‌شود. شاید برایتان عجیب باشد و بپرسید، پس چرا بعد از استفاده از این محصولات خیسی عرق را زیر بغل خود احساس نمی‌کنیم؟

در پاسخ باید بگوییم، گرچه مام‌های بدون آلومینیوم نیز می‌توانند مانند ضدتعریق‌ها احساس خشکی زیر بغل را به شما بدهند؛ اما شیوه کار آن‌ها متفاوت است. آلومینیوم موجود در ضدتعریق‌ها با نفوذ به پوست، منافذ و راه‌های رسیدن عرق به پوست را می‌بندند. آنها پس از ترکیب شدن با مقادیر بسیار اندک عرق، منعقد می‌شوند و مسیر رسیدن عرق به سطح پوست را سد می‌کنند.

اما دئودورانت‌های بدون آلومینیوم دارای مواد خشک‌کننده هستند. این ترکیبات با جذب عرق باعث می‌شوند شما در زیر بغل خود احساس خشکی داشته باشید. در واقع این خشک‌کننده‌ها به پوستتان نفوذ نمی‌کنند و تنها در سطح آن می‌مانند. گلیسیرین، آلوئه ورا، پودر آروروت (پودر ریشه گیاه مارانتا)، نشاسته و جوش شیرین از جمله مواد خشک‌کننده موجود در دئودورانت‌ها یا مام‌های بدون آلومینیوم به‌شمار می‌روند.

تفاوت دیگر مام‌ بدون آلومینیوم با ضدتعریق‌ حاوی آلومینیوم در این است که دومی به تنهایی خاصیت ضد‌باکتری ندارد؛ مگر آنکه با دئودورانت‌ها ترکیب شده باشد. درحالی‌که اولی همان دئوودورانت‌ حاوی مواد خشک‌کننده طبیعی است. بنابراین مانند هر دئودورانت دیگری، فارغ از طبیعی یا شیمیایی بودن، خاصیت آنتی‌باکتریال دارد.

جایگزین‌های آلومینیوم

برخی سازندگان دئودورانت‌های طبیعی، پپتیدها را به عنوان جایگزین طبیعی آلومینیوم معرفی کرده‌اند؛ و ادعا می‌کنند پپتیدها می‌توانند شدت تعریق را کاهش ‌دهند. به گفته آنها کارکرد پپتیدها شبیه به مکانیسم برخی ترکیبات آلومینیومی است. در واقع این گروه از افراد، به پپتیدها توانایی کاهش تحریک غدد عرقی و بستن مجاری ترشح عرق را نسبت می‌دهند. اما برای تعیین و یا تایید اثربخشی و همچنین عوارض جانبی بالقوه آنها به پژوهش‌های بیشتری نیاز است.

آیا استفاده از مام‌ آلومینیوم‌دار واقعا برای سلامتی مضر است؟

بسیاری از اطلاعاتی که گاه پیرامون آسیب‌رسان بودن محصولات دارای آلومینیوم منتشر می‌شود پایه‌های علمی محکمی ندارند. دلایلی که در توضیح زیانبار بودن مام‌های دارای آلومینیوم در بسیاری از وبسایت‌ها بیان می‌شود، معمولا جنبه‌ علمی ندارد.

سازمان‌های نظارتی ویژه مانند FDA وظیفه بررسی میزان ایمنی محصولات خوراکی و دارویی را بر عهده دارند و اگر محصولی حاوی ترکیبات خطرناک باشد به آن مجوز تولید نمی‌دهند. همچنین از آنجا که این سازمان‌ها کار بررسی ترکیبات به‌کار رفته در محصولات گوناگون را به‌شکل مداوم و براساس پژوهش‌های علمی روز ادامه می‌دهند، در صورت اثبات اثرات زیان‌بار مواد درون کالاها بر سلامتی انسان، استفاده از آن مواد و یا محصولات دارای آنها را ممنوع می‌کنند.

به‌عنوان مثال، امروزه کاربرد آلومینیوم زیرکونیوم که پیش‌تر در اسپری‌های ضدتعریق از آن‌ها استفاده می‌شد، ممنوع شده است. چراکه همواره بخشی از ماده اسپری‌ شده در هوا پخش می‌شود و متخصصان افزون براینکه نگران اثرات این ترکیب آلومینیوم‌دار خاص بر سلامت بدن انسان بودند، درباره محیط زیست نیز نگرانی‌هایی داشتند.

بنابراین نیازی نیست نگران نمک‌های آلومینیوم موجود در مام ضد‌تعریق خود باشید. انواع ترکیبات آلومینیومی مضر از این محصولات حذف شده‌اند. همچنین گرچه بعضی از پژوهش‌ها احتمال آسیب‌زا بودن محصولات دارای آلومینیوم را داده‌اند، اما میزان این ترکیبات و نوع اثراتشان کم است و هنوز شواهد علمی کافی برای ممنوع کردن استفاده از این ترکیب در محصولات ضدتعریق وجود ندارد.

سخن آخر

مام‌های بدون آلومینیوم در واقع دئودورانت‌های طبیعی حاوی ترکیبات جاذب رطوبت هستند. این محصولات بدون نفوذ به منافذ پوست، باعث احساس خشکی زیر بغل می‌شوند. افزون‌بر کارکرد متفاوت، ضدتعریق‌ها و مام‌های بدون آلومینیوم در داشتن یا نداشتن اثر ضدباکتری نیز با یکدیگر تفاوت دارند. به بیان روشن‌تر، گروه نخست خاصیت ضدمیکروبی و آنتی‌باکتریال ندارند.

در حال حاضر نمک‌های آلومینیوم تنها ترکیبات ضدتعریق شناخته‌شده‌ای هستند که می‌توانند با بستن منافذ پوست شدت عرق را کم کنند. بنابراین اگر به‌دنبال ضد‌تعریقی کاملا طبیعی هستید، باید بگوییم با وجود برخی ادعاها، چنین محصولی تاکنون ساخته نشده است. اما تلاش‌ها و پژوهش‌ها برای یافتن ترکیبات ضدتعریق جدید و مواد موثر جایگزین نمک‌های آلومینیوم ادامه دارد.

در پایان لازم به‌ یادآوری است اگر در پی مام بدون آلومینیوم هستید، می‌توانید از دئودورانت‌ آمبرلا استفاده کنید. این محصولات به‌شکل استیک ضدتعریق عرضه می‌شوند و نه تنها Aluminum free (بدون آلومینیوم) هستند، بلکه در فرمول خود الکل و پارابن نیز ندارند.